ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ମଙ୍ଗଳବାର ଦିନ ହନୁମାନଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ। ଏହି ଦିନଟି ହନୁମାନଙ୍କ ପୂଜା-ଅର୍ଚ୍ଚନା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ। ଏହା ତାଙ୍କୁ ପ୍ରସନ୍ନ କରିବାର ଦିନ, ତାଙ୍କ ପ୍ରିୟ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ତାଙ୍କ ଉପରେ ଅର୍ପଣ କରିବାର ଦିନ। ଏହି ଦିନ ହନୁମାନଙ୍କୁ ସିନ୍ଦୂର ଚଢ଼ାଯାଏ। ଲୋକମାନେ ନିଜର ମନସ୍କାମନା ପୂରଣ ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ହନୁମାନଙ୍କ ଉପରେ ସିନ୍ଦୂର ଚଢ଼ାନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଆପଣ କ’ଣ ଜାଣିଛନ୍ତି ଏହା କାହିଁକି କରାଯାଏ? ଯଦି ନା, ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା।
ପ୍ରଭୁ ହନୁମାନ ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବଳର ସାକାର ରୂପ ଅଟନ୍ତି ଏବଂ ଦେବତାମାନଙ୍କର ସେନାପତି ମଙ୍ଗଳ ସ୍ଵଭାବରେ ଉଗ୍ର ଅଟନ୍ତି। ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କରେ ଲାଲ ରଙ୍ଗକୁ ରଜୋଗୁଣର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି, ତେଣୁ ଲାଲ ରଙ୍ଗ ରଜୋଗୁଣ ଶକ୍ତିର କେନ୍ଦ୍ର ବଜ୍ରଙ୍ଗ ବଳୀଙ୍କ ପ୍ରତୀକ। ହନୁମାନଜୀ ଶକ୍ତିର ସଂସାର ଅଟନ୍ତି। ସିନ୍ଦୂର ଲାଲ ରଙ୍ଗ ଏବଂ ସୀସାରୁ ମିଶି ତିଆରି ହୋଇଥାଏ। ଲାଲ ରଙ୍ଗ ଶକ୍ତିର ପ୍ରତୀକ, ସୀସା ଶକ୍ତିର କେନ୍ଦ୍ର, ତେଣୁ ଉଭୟରୁ ମିଶି ତିଆରି ହୋଇଥିବା ସିନ୍ଦୂର ପରମ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଦେବତା ଅର୍ଥାତ୍ ବଜ୍ରଙ୍ଗ ବଳୀଙ୍କୁ ଚଢ଼ାଯାଏ। ମଙ୍ଗଳବାରରେ ହନୁମାନ ଲାଲାଙ୍କୁ ସିନ୍ଦୂର ଅର୍ପଣ କରିବାର ପ୍ରଥା ରହିଛି।
ବଜରଙ୍ଗ ବଳୀଙ୍କୁ ସିନ୍ଦୂର ଚଢ଼ାଇବା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରଚଳିତ କାହାଣୀ
ଏହି ରହସ୍ୟ ପଛରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରସିଦ୍ଧ କାହାଣୀ ରହିଛି। ଘଟଣା ଏମିତି ଯେ ପ୍ରଭୁ ହନୁମାନ ଥରେ ସୀତା ମାତାଙ୍କ ମଥାରେ ସିନ୍ଦୂର ଲାଗିଥିବା ଦେଖି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ପଚାରିଲେ- “ମାତା! ଆପଣ ଏହି ଲାଲ ଦ୍ରବ୍ୟଟି ମସ୍ତକରେ କାହିଁକି ଲଗାଇଛନ୍ତି? ଏହାର କାରଣ କ’ଣ?” ମା ସୀତାଙ୍କୁ ହନୁମାନଙ୍କର ଏହି ସରଳ କଥା ବହୁତ ଭଲ ଲାଗିଲା। ସେ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇ କହିଲେ, “ପୁତ୍ର! ମୋ ସ୍ଵାମୀ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଦୀର୍ଘ ଆୟୁ ଏବଂ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନ କାମନା ପାଇଁ ମୁଁ ମଥାରେ ସିନ୍ଦୂର ଲଗାଏ। ଏହା ଲଗାଇଲେ ସେ ଦୀର୍ଘାୟୁ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ମୋ ପ୍ରତି ପ୍ରସନ୍ନ ମଧ୍ୟ ରହନ୍ତି।”
ମା ସୀତାଙ୍କର ଏହି ଉତ୍ତର ଶୁଣି ହନୁମାନ ଚିନ୍ତା କଲେ ଯେ, “ଯଦି ଏକ ଚିମୁଟିଏ ସିନ୍ଦୂର ଲଗାଇଲେ ମୋ ପ୍ରଭୁ ରାମଙ୍କୁ ଏତେ ଲାଭ ମିଳେ, ତେବେ ଯଦି ଏହାକୁ ସାରା ଶରୀରରେ ଲେପନ କରାଯାଏ ତାହେଲେ ମୋ ସ୍ଵାମୀ ଅମର ହୋଇଯିବେ।” ଏହି ସରଳ ଓ ସଚ୍ଚା ଚିନ୍ତା କରି ପ୍ରଭୁ ହନୁମାନ ସାରା ଶରୀରରେ ସିନ୍ଦୂର ଲେପନ କରି ସଭାରେ ପହଞ୍ଚିଲେ। ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମ ତାଙ୍କର ଏହି ଭକ୍ତିଭାବ ଓ ଭୋଳାପଣ ଦେଖି ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଗଲେ। ତାଙ୍କୁ ଦେଖି ସେ ବହୁତ ପ୍ରସନ୍ନ ହେଲେ। ହନୁମାନଙ୍କୁ ମାତା ଜାନକୀଙ୍କ ବଚନରେ ଆହୁରି ଦୃଢ଼ ବିଶ୍ଵାସ ହେଲା। ସେହି ଦିନଠାରୁ ହନୁମାନଙ୍କୁ ବଜରଙ୍ଗ ବଳୀଙ୍କୁ ସିନ୍ଦୂର ଚଢ଼ାଇବାର ପରମ୍ପରା ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଯାହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭକ୍ତ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଳନ କରି ଆସୁଛନ୍ତି।
ମାତା ସୀତା କାହିଁକି ହନୁମାନଙ୍କୁ ସିନ୍ଦୂର ଲଗାଇଥିଲେ?
ଏହି ବିଷୟରେ ଆଉ ଗୋଟିଏ କାହାଣୀ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚଳିତ ଅଛି। ଯେତେବେଳେ ଲଙ୍କା ବିଜୟ ପରେ ଭଗବାନ ରାମ, ସୀତାଙ୍କ ସହିତ ଅଯୋଧ୍ୟାକୁ ଫେରିଲେ, ସେତେବେଳେ ବାନର ସେନାକୁ ବିଦାୟ ଦିଆଗଲା। ମାତା ସୀତା ନିଜର ମୂଲ୍ୟବାନ ମାଳା ଗଳାରୁ ଖୋଲି ହନୁମାନଙ୍କୁ ଭେଟି ସ୍ଵରୂପ ଦେଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ପ୍ରଭୁ ହନୁମାନ ଏହା ପାଇ କୌଣସି ପ୍ରସନ୍ନତା ଦେଖାଇଲେ ନାହିଁ, କାରଣ ସେହି ମାଳାର କୌଣସି ମଣିରେ ପ୍ରଭୁ ରାମଙ୍କ ନାମ ଲେଖା ନଥିଲା।
ତା’ପରେ ମା ସୀତା ନିଜ ମଥାରେ ଲାଗିଥିବା ସିନ୍ଦୂର ହନୁମାନଙ୍କ ଲଲାଟରେ ଲଗାଇ ଦେଇ କହିଲେ ଯେ, “ଏହାଠାରୁ ଅଧିକ ମହତ୍ତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ କିଛି ମୋ ପାଖରେ ନାହିଁ।” ସେହିଦିନଠାରୁ ହନୁମାନଙ୍କୁ ସିନ୍ଦୂର ଚଢ଼ାଯିବା ଆରମ୍ଭ ହେଲା।
ସିନ୍ଦୂର ଚଢ଼ାଇଲେ ଭକ୍ତଙ୍କ ଉପରେ ବର୍ଷିଥାଏ କୃପା
ହନୁମାନ ବଳ, ବୁଦ୍ଧି ଏବଂ ବିଦ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି। ସିନ୍ଦୂର ତାଙ୍କୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରିୟ। ଯେଉଁ ଭକ୍ତ ସଚ୍ଚା ମନରେ ହନୁମାନଙ୍କୁ ସିନ୍ଦୂର ଚଢ଼ାନ୍ତି, ବଜରଙ୍ଗ ବଳୀ ତାଙ୍କର ସମସ୍ତ ମନୋକାମନା ପୂରଣ କରିଦିଅନ୍ତି। ସିନ୍ଦୂର ସୌଭାଗ୍ୟ ଓ ଉର୍ଜାର ପ୍ରତୀକ, ଯାହାର ଉପାସନା ମାତ୍ରରେ ଶାରୀରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନିର୍ବଳ ଭକ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉର୍ଜାର ସଂଚାର ହୋଇଥାଏ। ହନୁମାନଙ୍କ ପ୍ରତିମା ଉପରେ ସିନ୍ଦୂର ଚଢ଼ାଇବା ସମୟରେ ଏହି ମନ୍ତ୍ରର ଜପ ନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଉଚିତ:
*ସିନ୍ଦୂରଂ ରକ୍ତବର୍ଣ୍ଣଂ ଚ ସିନ୍ଦୂରତିଳକପ୍ରିୟେ।
ଭକ୍ତୟାଂ ଦତ୍ତଂ ମୟା ଦେବ ସିନ୍ଦୂରଂ ପ୍ରତିଗୃହ୍ୟତାମ୍।।*
ଏହି ଉପାୟ କଲେ ପବନପୁତ୍ର ଆପଣଙ୍କ କଷ୍ଟ ଦୂର କରିଦିଅନ୍ତି ଏବଂ ଆପଣଙ୍କ ଜୀବନରେ ସକାରାତ୍ମକ ଉର୍ଜାର ସଂଚାର କରନ୍ତି।
