ପେନି ଷ୍ଟକ୍ ହେଉଛି ଏପରି କମ୍ପାନୀର ଷ୍ଟକ୍ ଯାହାର ମୂଲ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ କମ, ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରତି ଶେୟାର ମୂଲ୍ୟ ଭାରତରେ ପ୍ରାୟ ୧୦-୨୦ ଟଙ୍କା ବା ତା’ଠାରୁ କମ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ଷ୍ଟକ୍ଗୁଡ଼ିକ ସାଧାରଣତଃ ଛୋଟ କମ୍ପାନୀମାନଙ୍କର ହୋଇଥାଏ, ଯେଉଁମାନେ ନିମ୍ନ ବଜାର ମୂଲ୍ୟ (market capitalization) ସହିତ କାରବାର କରନ୍ତି। ଏଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟତଃ ଓଭର-ଦି-କାଉଣ୍ଟର (OTC) ମାର୍କେଟରେ କିମ୍ବା କିଛି ଛୋଟ ଷ୍ଟକ୍ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜରେ ଟ୍ରେଡ୍ ହୁଏ, ଯେପରି ଭାରତରେ BSE କିମ୍ବା NSEର କିଛି ନିମ୍ନ-ସ୍ତରୀୟ ସେଗମେଣ୍ଟ।
ପେନି ଷ୍ଟକ ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ:
କମ ମୂଲ୍ୟ: ଶେୟାର ପିଛା ମୂଲ୍ୟ ବହୁତ କମ।
ଅସ୍ଥିରତା: ମୂଲ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅସ୍ଥିର, ଅର୍ଥାତ୍ ଏକ ଦିନରେ ବହୁତ ବୃଦ୍ଧି କିମ୍ବା ହ୍ରାସ ହୋଇପାରେ।
କମ ଲିକୁଇଡିଟି: ଏହି ଷ୍ଟକ୍ରେ ଟ୍ରେଡିଂ ଭଲ୍ୟୁମ କମ ଥାଏ, ଯାହା କାରଣରୁ କିଣାବିକା କରିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇପାରେ।
ଉଚ୍ଚ ରିସ୍କ: ଏଗୁଡ଼ିକରେ ନିବେଶ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ।
କାହିଁକି ପେନି ଷ୍ଟକ୍ଠାରୁ ଦୂରେଇ ରହିବା ବୁଦ୍ଧିମାନର କାମ?
ପେନି ଷ୍ଟକ୍ରେ ନିବେଶ କରିବା ଅନେକ କାରଣରୁ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ। ନିମ୍ନଲିଖିତ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ପେନି ଷ୍ଟକ୍ଠାରୁ ଦୂରେଇ ରହିବାର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରେ:
1. ଅତ୍ୟଧିକ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଅସ୍ଥିରତା
ପେନି ଷ୍ଟକ୍ର ମୂଲ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅସ୍ଥିର ହୋଇଥାଏ। ଏକ ଦିନରେ ମୂଲ୍ୟ ୫୦% ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ କିମ୍ବା ୮୦% ହ୍ରାସ ପାଇପାରେ। ଏହା ନିବେଶକଙ୍କ ପାଇଁ ବହୁତ କ୍ଷତିର କାରଣ ହୋଇପାରେ।
2. ସୀମିତ ସୂଚନା ଓ ସ୍ୱଚ୍ଛତା
ପେନି ଷ୍ଟକ୍ ଜାରି କରୁଥିବା କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ସାଧାରଣତଃ ଛୋଟ ହୋଇଥାନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନେ ବଡ଼ କମ୍ପାନୀଙ୍କ ତୁଳନାରେ କମ୍ ଆର୍ଥିକ ସୂଚନା ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି। ଏହା ନିବେଶକଙ୍କୁ କମ୍ପାନୀର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ବୁଝିବାରେ ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରେ।
3. ପ୍ରତାରଣା ଓ ‘ପମ୍ପ ଆଣ୍ଡ ଡମ୍ପ’ ସ୍କିମ
ପେନି ଷ୍ଟକ୍ଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟତ “‘ପମ୍ପ ଆଣ୍ଡ ଡମ୍ପ’” ଜାଲିଆତିର ଶିକାର ହୋଇଥାଏ। ଏଥିରେ କିଛି ବ୍ୟକ୍ତି କିମ୍ବା ଗୋଷ୍ଠୀ ଷ୍ଟକ୍ର ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ମିଥ୍ୟା ସୂଚନା କିମ୍ବା ଉତ୍ସାହଜନକ ଖବର ପ୍ରଚାର କରନ୍ତି। ମୂଲ୍ୟ ବଢ଼ିଲେ ସେମାନେ ନିଜର ଶେୟାର ବିକ୍ରି କରି ଲାଭ ନିଅନ୍ତି, ଫଳରେ ଷ୍ଟକ୍ର ମୂଲ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ନିବେଶକମାନେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୁଅନ୍ତି।
4. କମ ଲିକୁଇଡିଟି
ପେନି ଷ୍ଟକ୍ରେ ଟ୍ରେଡିଂ ଭଲ୍ୟୁମ କମ ଥାଏ, ଯାହା କାରଣରୁ ଶେୟାର କିଣିବା କିମ୍ବା ବିକ୍ରି କରିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇପାରେ। ଯଦି ଆପଣ ଶେୟାର ବିକ୍ରି କରିବାକୁ ଚାହାନ୍ତି, ତେବେ କ୍ରେତା ନ ମିଳିବାରୁ ଆପଣଙ୍କୁ କମ ମୂଲ୍ୟରେ ବିକ୍ରି କରିବାକୁ ପଡ଼ିପାରେ।
5. ଆର୍ଥିକ ଅସ୍ଥିରତା ଓ ଦିଆଳିଆ ହେବାର ଆଶଙ୍କା
ପେନି ଷ୍ଟକ୍ ଜାରି କରୁଥିବା ଅଧିକାଂଶ କମ୍ପାନୀ ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଥାନ୍ତି। ଏମାନଙ୍କର ଦେବାଳିଆ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ଥାଏ, ଯାହା ନିବେଶକଙ୍କ ପୁଞ୍ଜିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନଷ୍ଟ କରିପାରେ।
6. ନିୟାମକ ଅନୁପାଳନର ଅଭାବ
ପେନି ଷ୍ଟକ୍ ଜାରି କରୁଥିବା କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ଅନେକ ସମୟରେ ଷ୍ଟକ୍ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ ନିୟାମକଙ୍କ କଡ଼ା ନିୟମ ଅନୁପାଳନ କରନ୍ତି ନାହିଁ। ଏହା ନିବେଶକଙ୍କୁ ଅଧିକ ବିପଦରେ ପକାଇଥାଏ।
7. ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଲାଭର ଅଭାବ
ଅଧିକାଂଶ ପେନି ଷ୍ଟକ୍ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ଲାଭଜନକ ହୋଇ ରହିପାରେ ନାହିଁ। ଏଗୁଡ଼ିକରେ ନିବେଶ ସାଧାରଣତଃ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ଲାଭ ପାଇଁ କରାଯାଏ, ଯାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅନିଶ୍ଚିତ।
ପେନି ଷ୍ଟକ୍ରେ ନିବେଶ କରିବା କେବେ ବିବେଚନା କରାଯାଇପାରେ?
ଯଦିଓ ପେନି ଷ୍ଟକ୍ରେ ନିବେଶ ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ଅନୁଚିତ, କିଛି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଭିଜ୍ଞ ନିବେଶକମାନେ ଏଭଳି ଷ୍ଟକକୁ ନେଇ ରିସ୍କ ନେଇଥାନ୍ତି , ଯେପରି:
– ଗଭୀର ଗବେଷଣା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ: ଯଦି କମ୍ପାନୀର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି, ବ୍ୟବସାୟ ମଡେଲ ଏବଂ ବୃଦ୍ଧିର ସମ୍ଭାବନା ବିଷୟରେ ପୁଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରାଯାଏ।
– ରିସ୍କ ସହନଶୀଳତା: ନିବେଶକଙ୍କ ପାଖରେ ଅଧିକ ରିସ୍କ ନେବାର କ୍ଷମତା ଥିବା ଉଚିତ।
– ସୀମିତ ପୁଞ୍ଜି: କେବଳ ଏକ ଛୋଟ ଅଂଶ ପୁଞ୍ଜି ଏହି ଷ୍ଟକ୍ରେ ନିବେଶ କରାଯିବା ଉଚିତ, ଯାହା ହରାଇଲେ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ଉପରେ ବଡ଼ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ।
ବିକଳ୍ପ ନିବେଶ ଉପରେ ବିଚାର
ପେନି ଷ୍ଟକ୍ରେ ନିବେଶ କରିବା ବଦଳରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ଅଧିକ ନିରାପଦ ଓ ଲାଭଜନକ ହୋଇପାରେ:
– ବ୍ଲୁ-ଚିପ ଷ୍ଟକ୍: ମଜବୁତ ଆର୍ଥିକ ଇତିହାସ ଥିବା ବଡ଼ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକରେ ନିବେଶ।
– ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ କିମ୍ବା ETF: ବିଭିନ୍ନ କମ୍ପାନୀରେ ପୁଞ୍ଜି ବିସ୍ତାର କରି ରିସ୍କ ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରେ।
– ଫିକ୍ସଡ ଡିପୋଜିଟ କିମ୍ବା ବଣ୍ଡ: ଅଧିକ ସ୍ଥିର ଓ ନିରାପଦ ନିବେଶ ବିକଳ୍ପ।
ଉପସଂହାର
ପେନି ଷ୍ଟକ୍ରେ ନିବେଶ ଅଧିକ ଲାଭର ପ୍ରଲୋଭନ ଦେଖାଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏଥିରେ ବିପଦ ମଧ୍ୟ ଅଧିକ । ଅସ୍ଥିରତା, ସୀମିତ ସୂଚନା, ପ୍ରତାରଣାର ଆଶଙ୍କା ଏବଂ କମ୍ପାନୀର ଆର୍ଥିକ ଅସ୍ଥିରତା ଏହାକୁ ଅଧିକାଂଶ ନିବେଶକଙ୍କ ପାଇଁ ଅନୁପଯୁକ୍ତ କରିଥାଏ। ତେଣୁ, ପେନି ଷ୍ଟକ୍ଠାରୁ ଦୂରେଇ ରହି ଅଧିକ ନିରାପଦ ଓ ସୁଚିନ୍ତିତ ନିବେଶ ବିକଳ୍ପ ବାଛିବା ବୁଦ୍ଧିମାନର କାମ।
(ଆସନ୍ତାକାଲି ପଢନ୍ତୁ କେଉଁ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖି ଭଲ ପେନି ଷ୍ଟକ୍ ଖୋଜିବେ)
(ସେୟାର ମାର୍କେଟରେ ନିବେଶ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ । ଏଥିରେ କ୍ଷତିର ମଧ୍ୟ ଆଶଙ୍କା ରହିଥାଏ । ନିବେଶ ପୂର୍ବରୁ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କରନ୍ତୁ । ଏହା ନିବେଶ ପାଇଁ କୌଣସି ଟିପ୍ସ ନୁହେଁ । )
