ବାଂଲାଦେଶରେ ସାମରିକ ବିଦ୍ରୋହ ଆଶଙ୍କା କରାଯାଉଛି। କୁହାଯାଉଛି ଯେ ବାଂଲାଦେଶ ସେନା ବିଦ୍ରୋହର ପ୍ରସ୍ତୁତି କରୁଛି। ପ୍ରମାଣ ସ୍ୱରୂପ ରାଜଧାନୀ ଢାକା ସମେତ ଅନେକ ସହରର ଭିଡିଓ ସେୟାର କରାଯାଉଛି, ଯେଉଁଥିରେ ବାଂଲାଦେଶୀ ସେନା ରାସ୍ତାରେ ଫ୍ଲାଗ୍ ମାର୍ଚ୍ଚ କରୁଥିବା ଦେଖାଯାଇଛି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ବାଂଲାଦେଶ ସେନାର ଏକ ଜରୁରୀକାଳୀନ ବୈଠକ ବାବଦରେ ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି। ଏବେ ବାଂଲାଦେଶର ଅନ୍ତରୀଣ ସରକାରର ମୁଖ୍ୟ ମୋହମ୍ମଦ ୟୁନୁସ ମଧ୍ୟ ସାମରିକ ବିଦ୍ରୋହ ଦାବି ଉପରେ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଦେଇଛନ୍ତି। ବାଂଲାଦେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସର ପୂର୍ବସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଦେଶକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରି ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ବାଂଲାଦେଶରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ “ଗୁଜବର ଏକ ଧାରା” ଚାଲିଛି। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ବାଂଲାଦେଶରେ ପ୍ରକୃତରେ କ’ଣ ଚାଲିଛି ତାହା ଜାଣିବା ଜରୁରୀ ହୋଇପଡ଼ିଛି।
ମୋହମ୍ମଦ ୟୁନୁସ ସାମରିକ ବିଦ୍ରୋହ ଆଶଙ୍କା ଉପରେ କ’ଣ କହିଲେ?
ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ବିଜେତା ମୋହମ୍ମଦ ୟୁନୁସ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୬ ତାରିଖରେ ବାଂଲାଦେଶର ୫୩ତମ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସର ପୂର୍ବସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଜାତୀୟ ଟେଲିଭିଜନ ସମ୍ବୋଧନରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଭୁଲ ସୂଚନା ପ୍ରଚାର କରି ଲୋକଙ୍କୁ ଭ୍ରମିତ କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରାଯାଉଛି। ସେ କହିଛନ୍ତି, “ଯେପରି ଆପଣମାନେ ଜାଣନ୍ତି, ଅନ୍ତରୀଣ ସରକାର କ୍ଷମତାକୁ ଆସିବା ପରେ ମିଡ଼ିଆ ଏବଂ ସୋସିଆଲ ମିଡ଼ିଆରେ ଗୁଜବର ଏକ ଧାରା ଚାଲିଛି। ଦେଶକୁ ଅସ୍ଥିର କରିବା ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଭୁଲ ସୂଚନା ପ୍ରଚାର କରି ଲୋକଙ୍କୁ ଭ୍ରମିତ କରିବାର ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଉଛି।”
ବିଦ୍ରୋହ ଗୁଜବର ଧାରା
ୟୁନୁସଙ୍କ ଏହି ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଗୁଜବର ବିରୋଧ କରିବାକୁ ଆହ୍ୱାନ ଦେବା ମଧ୍ୟରେ ଆସିଛି। ଏପରି ଅନୁମାନ କରାଯାଉଛି ଯେ ବାଂଲାଦେଶ ସେନା ୟୁନୁସଙ୍କୁ ହଟାଇ ଅନ୍ତରୀଣ ସରକାରର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ନିଜ ହାତକୁ ନେବା ଉପରେ ବିଚାର କରୁଛି। ଏକ ସମାଚାର ରିପୋର୍ଟରେ ସୂତ୍ର ଉଦ୍ଧୃତ କରି କୁହାଯାଇଛି ଯେ ବାଂଲାଦେଶରେ “ଶୀଘ୍ର ସାମରିକ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇପାରେ, ଯେଉଁଥିରେ ସେନା ଦ୍ୱାରା ଅନ୍ତରୀଣ ସରକାରର ମୁଖ୍ୟ ମୋହମ୍ମଦ ୟୁନୁସଙ୍କୁ ହଟାଇ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ନିଜ ହାତକୁ ନେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି।” ଏହି ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ସେନା ସୋମବାର ଏକ “ଜରୁରୀକାଳୀନ ବୈଠକ” କରିଥିଲା, ଯାହା “ଆଗାମୀ ଦିନଗୁଡ଼ିକରେ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବଡ଼ ଘଟଣାକ୍ରମ”ର ସଙ୍କେତ ଦେଇଥିଲା।
ବାଂଲାଦେଶୀ ସେନାର ବୈଠକରୁ ଚର୍ଚ୍ଚା
ଭାରତୀୟ ଗଣମାଧ୍ୟମ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ, ବାଂଲାଦେଶ ସେନାର ମୁଖ୍ୟ ବାକାର ଉଜ୍ ଜମାନ ସୋମବାର ଏକ ବୈଠକ ଡାକିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ପାଞ୍ଚ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ, ଆଠ ମେଜର ଜେନେରାଲ (ଜିଓସି), ସ୍ୱାଧୀନ ବ୍ରିଗେଡ୍ର କମାଣ୍ଡିଙ୍ଗ ଅଫିସର ଏବଂ ସେନା ମୁଖ୍ୟାଳୟର ଅଧିକାରୀମାନେ ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ। ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ସୂତ୍ର ଅନୁସାରେ ସେନା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଉପରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ସ୍ଥିତି ଘୋଷଣା କରିବା କିମ୍ବା ୟୁନୁସଙ୍କୁ କ୍ଷମତାଚ୍ୟୁତ କରିବା ପାଇଁ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ। ସେନା ନିଜ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ଏକ ଜାତୀୟ ଏକତା ସରକାର ଗଠନ କରିବାର ବିକଳ୍ପ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ବିଚାର କରୁଛ ୟୁନୁସ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସାମରିକ ବିଦ୍ରୋହର ଗୁଜବ ସେନା ସରକାର ଓ ଛାତ୍ର ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରେ କଥିତ ବିବାଦରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛି। ବାସ୍ତବରେ, ମାର୍ଚ୍ଚ ଆରମ୍ଭରେ ମଧ୍ୟ ଏପରି ଗୁଜବ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ରିପୋର୍ଟ କରାଯାଇଥିଲା ଯେ ଲେଫ୍ଟିନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ଫୈଜୁର ରହମାନ, ଯିଏ ଜଣେ କ୍ୱାର୍ଟରମାଷ୍ଟର ଜେନେରାଲ ଅଟନ୍ତି, ଜେନେରାଲ ବାକାର-ଉଜ୍-ଜମାନଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ଦେଶର ସେନା ମୁଖ୍ୟ ହେବା ପାଇଁ କଥିତ ଭାବେ ବିଦ୍ରୋହ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ।
ୟୁନୁସ ଗୁଜବକୁ ଖାରଜ କଲେ
ମଙ୍ଗଳବାରେ ଏକ ଜାତୀୟ ସମ୍ବୋଧନରେ, ୟୁନୁସ ତାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ତଖ୍ତାପଲଟର ଗୁଜବକୁ ଖାରଜ କରି କହିଥିଲେ ଯେ “ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ନୂଆ ଉପାୟରେ” ଗୁଜବ ପ୍ରଚାର କରାଯାଉଛି। ସେ ମଧ୍ୟ କହିଥିଲେ ଯେ ଯେପରି ନିର୍ବାଚନ ନିକଟତର ହେଉଛି – ଦେଶ ୨୦୨୫ ଶେଷ କିମ୍ବା ୨୦୨୬ ଆରମ୍ଭରେ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରୁଛି – ଭୁଲ ସୂଚନାର ତୀବ୍ରତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ। “ଆପଣ ସମସ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି ଏହା ପଛରେ କିଏ ଅଛି ଏବଂ କାହିଁକି। ଆମେ ଏହି ଗୁଜବ ଓ ମିଥ୍ୟା ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ପ୍ରଚାର ରୋକିବା ପାଇଁ ଜାତିସଂଘର ସହଯୋଗ ମାଗିଛୁ। ଜାତିସଂଘର ମହାସଚିବ ଆମକୁ ଏହାର ସମାଧାନରେ ସହଯୋଗ କରିବାର ଆଶ୍ୱାସନ ଦେଇଛନ୍ତି।”
ସେନାର ବିଦ୍ରୋହ ଆଶଙ୍କାକୁ ଖଣ୍ଡନ
ଏହି ସମୟରେ, ବାଂଲାଦେଶ ସେନା ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ରୋହ ଯୋଜନା କରୁଥିବା ରିପୋର୍ଟଗୁଡ଼ିକୁ ଖାରଜ କରିଦେଇଛି। ସେନା ସମାଚାର ରିପୋର୍ଟକୁ “ମିଥ୍ୟା ଏବଂ କପୋଳକଳ୍ପିତ ସୂଚନା” ବୋଲି କହିଛି। ଦେଶର ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀର ମିଡ଼ିଆ ଶାଖା ଇଣ୍ଟର-ସର୍ଭିସେସ୍ ପବ୍ଲିକ୍ ରିଲେସନ୍ସ ଦ୍ୱାରା ଜାରି ଏକ ବିବୃତିରେ କୁହାଯାଇଛି: “ବାଂଲାଦେଶ ସେନାର ଧ୍ୟାନକୁ ଆସିଛି ଯେ (ଏକ ଭାରତୀୟ ମିଡ଼ିଆ ଗୋଷ୍ଠୀ) ପୁଣି ଥରେ ବାଂଲାଦେଶ ସେନା ଦ୍ୱାରା ଆୟୋଜିତ ଏକ ନିୟମିତ ବୈଠକ ସମ୍ପର୍କରେ ମିଥ୍ୟା ଏବଂ କଳ୍ପିତ ସୂଚନା ଆଧାରରେ ଏକ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରକାଶ କରିଛି।” ସେନା ତା’ର ବିବୃତିରେ କହିଛି, “ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚିନ୍ତାଜନକ ଯେ (ଏକ ଭାରତୀୟ ମିଡ଼ିଆ ଗୋଷ୍ଠୀ) ଉଚିତ ତଦନ୍ତ ବିନା କିମ୍ବା ସାମ୍ବାଦିକତାର ସଚ୍ଚୋଟତା ପ୍ରତି ଦାୟିତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ବିନା ଚମକାଇବା ଭଳି ବିବରଣୀ ପ୍ରକାଶ କରି ଚାଲିଛି।” ଏହା ସମସ୍ତ ମିଡ଼ିଆ ଆଉଟଲେଟକୁ “ଅମୂଳକ ଏବଂ କ୍ଷତିକାରକ ଦାବି ପ୍ରକାଶ କରିବାରୁ ଦୂରେଇ ରହିବାକୁ ମଧ୍ୟ ଆହ୍ୱାନ କରିଛି, ଯାହା କେବଳ ଏହି ଦୁଇ ମହାନ ଦେଶର ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନାବଶ୍ୟକ ବିଭେଦ ଏବଂ ଅବିଶ୍ୱାସ ସୃଷ୍ଟି କରେ।”
ବାଂଲାଦେଶରେ ବିଦ୍ରୋହର ଇତିହାସ
ବିଦ୍ରୋହର ଗୁଜବ ପୁଣି ଥରେ ଦେଶର ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତାର ଇତିହାସ ଆଡ଼କୁ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଛି। ୧୯୭୫ରେ, ବାଂଲାଦେଶର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶେଖ ମୁଜିବୁର ରହମାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପରିବାରର ଅଧିକାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସହିତ ଏକ ସାମରିକା ବିଦ୍ରୋହରେ ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ପରେ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ସାମରିକ ଶାସନ ଚାଲିଥିଲା। ସେହି ବର୍ଷ ଆଉ ଦୁଇଟି ପ୍ରତି-ସାମରିକ ବିଦ୍ରୋହ ଘଟିଥିଲା, ଯାହା ପରେ ନଭେମ୍ବରରେ ଜେନେରାଲ ଜିୟାଉର ରହମାନ କ୍ଷମତା ହାସଲ କରିଥିଲେ। ତା’ପରେ, ୧୯୮୧ରେ, ଜିୟାଉର ରହମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ଚଟଗାଁରେ ଏକ ସରକାରୀ ଅତିଥି ଗୃହରେ ପଶି ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ । ଏହା ପଛରେ ସେନା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଏକ ଛୋଟ ଗୋଷ୍ଠୀର ହାତ ଥିବା କୁହାଯାଏ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷ, ରହମାନଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଅବଦୁସ ସତ୍ତାରଙ୍କୁ ହୁସେନ ମୋହମ୍ମଦ ଇରଶାଦଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ ରକ୍ତହୀନ ସାମରିକ ବିଦ୍ରୋହ ଦ୍ୱାରା କ୍ଷମତାଚ୍ୟୁତ କରାଯାଇଥିଲା ।
