ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ପହଲଗାମରେ ୨୨ ଏପ୍ରିଲରେ ଦିନଦ୍ୱିପ୍ରହରେ ଦ ରେଜିଷ୍ଟାନ୍ସ ଫ୍ରଣ୍ଟ (ଟିଆରଏଫ) ଆତଙ୍କବାଦୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ୨୬ ଜଣ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରାଯିବା ପରେ ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନ ସରକାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କିଛି କଠୋର କୂଟନୈତିକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଛି। ଭାରତ ସରକାର ପାକିସ୍ତାନ ସହିତ ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ସନ୍ଧିକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିଛନ୍ତି ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନୀ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସାର୍କ ଭିସା ଛାଡ଼ ଯୋଜନାକୁ ବନ୍ଦ କରିଛନ୍ତି। ଏହା ଶେହବାଜ ଶରିଫ ସରକାରଙ୍କୁ ଏକ କଠୋର ବାର୍ତ୍ତା ଦେବା ପାଇଁ କରାଯାଇଛି ଯେ ଭାରତ ପହଲଗାମ ଆକ୍ରମଣ ପଛରେ ଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ସମର୍ଥକଙ୍କୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବ, ସେମାନଙ୍କୁ ଖୋଜି ବାହାର କରିବ ଏବଂ ଦଣ୍ଡ ଦେବ। ଅଟାରୀ ଚେକପୋଷ୍ଟକୁ ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦ କରାଯାଇଛି ଏବଂ ଯେକୌଣସି ବୈଧ ସୀମାପାର ଫେରସ୍ତ ପାଇଁ ୧ ମଇର ସମୟସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇଛି।
ଭାରତର ଏହି କଠୋର ପଦକ୍ଷେପ ପରେ ପାକିସ୍ତାନରେ ହଟଚମଟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀ ଖ୍ୱାଜା ଆସିଫ ଶୁକ୍ରବାର ବ୍ରିଟିଶ ଖବରକାଗଜ ଦ ସ୍କାଇକୁ ଦେଇଥିବା ଏକ ସାକ୍ଷାତକାରରେ କହିଛନ୍ତି, “ପହଲଗାମ ଘଟଣାକୁ ନେଇ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ବିବାଦ ଉଭୟ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ବଡ଼ ଯୁଦ୍ଧର ରୂପ ନେଇପାରେ।” ଖ୍ୱାଜା ଆସିଫ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଭାରତ ଯେଉଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେବ, ପାକିସ୍ତାନ ତାହାର କଡ଼ା ଜବାବ ଦେବ। ଯଦି ପରିସ୍ଥିତି ଭୁଲ ଦିଗରେ ଗତି କରେ, ତାହାର ପରିଣାମ ବିପଜ୍ଜନକ ହୋଇପାରେ। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ବିଶ୍ୱ ଏହା ଭୁଲିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ଯେ ଉଭୟ ଦେଶ ପାଖରେ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ରହିଛି। ତଥାପି, ଖ୍ୱାଜା ଆସିଫ ଆଶା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଉଭୟ ଦେଶ ଆଲୋଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବେ।
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନିଅନ୍ତି ଅନ୍ତିମ ନିଷ୍ପତ୍ତି
ପହଲଗାମ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଘଟଣା ପରେ ଉଭୟ ଦେଶ ଉପରେ ଯୁଦ୍ଧର କଳା ବାଦଳ ମାଡ଼ି ଯାଇଛି। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏହା ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ବିଷୟ ଯେ ପାକିସ୍ତାନର ପରମାଣୁ ବୋମାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କାହା ପାଖରେ ଅଛି? ଯଦିଓ ଏହା ଏକ ଦେଶର ଗୋପନୀୟ ବିଷୟ, କିନ୍ତୁ ପ୍ରାୟତଃ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଥାଏ ଯେ ଏହି ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ରିମୋଟ କଣ୍ଟ୍ରୋଲ କାହା ପାଖରେ ଅଛି? ପାକିସ୍ତାନରେ ପରମାଣୁ ବଟନର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଦେଶର ଶୀର୍ଷ ନେତୃତ୍ୱ ଅର୍ଥାତ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏବଂ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପାଖରେ ଅଛି। ଏହା ସହିତ ନ୍ୟାସନାଲ କମାଣ୍ଡ ଆଣ୍ଡ କଣ୍ଟ୍ରୋଲ ସିଷ୍ଟମ (ଏନସିସିଏସ) ନାମକ ଏକ ଗୋପନୀୟ ସଂସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ଏହା ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରଖିଥାଏ। ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାରର ଅନ୍ତିମ ନିଷ୍ପତ୍ତି ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏବଂ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ମିଳିତ ଭାବେ ନିଆଯାଏ। ଯଦିଓ ସେନା ମଧ୍ୟ ଏହି ମାମଲାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରେ। ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ପ୍ରକ୍ଷେପଣର ଦାୟିତ୍ୱ ସେନାର ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ।
କେବେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ପରମାଣୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ?
ପାକିସ୍ତାନ ୧୯୭୦ ଦଶକରେ ନିଜର ପରମାଣୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଭାରତର ପରମାଣୁ କ୍ଷମତା ସହିତ ସମାନତା ହାସଲ କରିବା। ମନେରଖନ୍ତୁ ଯେ ଭାରତ ୧୯୭୪ ମସିହାରେ ନିଜର ପ୍ରଥମ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ କରିଥିଲା। ଏହାପରେ ପାକିସ୍ତାନ କ୍ୟୁବା ଏବଂ ଚୀନଠାରୁ ବୈଷୟିକ ସହାୟତା ମାଗିଥିଲା ଏବଂ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ବିକାଶ ପାଇଁ ନିଜର ପ୍ରୟାସକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିଥିଲା। ୧୯୯୮ ମସିହାରେ ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଭାରତ ସରକାର ପୁନର୍ବାର ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ କରିଥିଲେ। ଏହାପରେ ପାକିସ୍ତାନ ନିଜର ଶକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଚଗାଇ-I ରେ ନିଜର ପ୍ରଥମ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ କରିଥିଲା। ସେହିଦିନଠାରୁ ପାକିସ୍ତାନର ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରାଗାରରେ ନିରନ୍ତର ବୃଦ୍ଧି ଘଟୁଛି।
କିଏ କରୁଛି ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ସୁରକ୍ଷା?
ପାକିସ୍ତାନର ନ୍ୟାସନାଲ କମାଣ୍ଡ ଅଥରିଟି (ଏନସିଏ) ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟ ସଂଗଠନ। ଏନସିଏ ଅଧୀନରେ ପାକିସ୍ତାନ ଅନେକ ସୁରକ୍ଷା ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଛି ଯାହା ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଅନଧିକୃତ ପ୍ରବେଶକୁ ରୋକିଥାଏ। ଏହା ପରମାଣୁ ବଳର ବ୍ୟବହାର, ସମନ୍ୱୟ, ଅସ୍ତ୍ର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଏବଂ ପରମାଣୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକର ସୁରକ୍ଷା ସମେତ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଦାୟୀ। ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଏହା ପାକିସ୍ତାନର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସିଷ୍ଟମ। ଏନସିଏରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, ଯୁଗ୍ମ ଚୀଫ ଅଫ ଷ୍ଟାଫର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ, ପ୍ରତିରକ୍ଷା, ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଏବଂ ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରୀ, ଷ୍ଟ୍ରାଟେଜିକ ପ୍ଲାନିଂ ଡିଭିଜନ (ଏସପିଡି)ର ମହାନିର୍ଦେଶକ ଏବଂ ସେନା, ବାୟୁସେନା ଏବଂ ନୌସେନାର କମାଣ୍ଡରମାନେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ପାଖରେ କେତେ ବୋମା?
ସ୍ୱିଡିଶ ଥିଙ୍କ ଟ୍ୟାଙ୍କ ଷ୍ଟକହୋମ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ପିସ ରିସର୍ଚ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ (ସିପ୍ରି)ର ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ଜାନୁଆରୀ ୨୦୨୪ ସୁଦ୍ଧା ଭାରତର ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ପାକିସ୍ତାନର ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରଠାରୁ ସାମାନ୍ୟ ଅଧିକ ଥିଲା। ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଭାରତ ପାଖରେ ସଂଗୃହୀତ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ୧୭୨ ଥିଲା, ଯାହା ପାକିସ୍ତାନର ୧୭୦ଠାରୁ ସାମାନ୍ୟ ଅଧିକ। ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଭାରତର ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରାଗାର ଆଗାମୀ ସମୟରେ ସାମାନ୍ୟ ବିସ୍ତାର ଲାଭ କରିବ। ଏହା ସହିତ, ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ଉଭୟେ ନୂଆ ପ୍ରକାରର ପରମାଣୁ ପ୍ରଣାଳୀର ବିକାଶ ଜାରି ରଖିବେ। ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଭାରତ ଦୀର୍ଘ ଦୂରତା ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଛି, ଯେଉଁଥିରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚୀନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚିବାରେ ସକ୍ଷମ ଅସ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ପାକିସ୍ତାନର ପରମାଣୁ ନୀତି କ’ଣ?
ପାକିସ୍ତାନ ଏନପିଟି (ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟର ନନ-ପ୍ରୋଲିଫରେସନ ଟ୍ରିଟି)ର ସଦସ୍ୟ ନୁହେଁ। ପାକିସ୍ତାନ ‘ନୋ ଫାର୍ଷ୍ଟ ୟୁଜ୍’ ନୀତି ଘୋଷଣା କରିନାହିଁ। ପାକିସ୍ତାନ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ମିସାଇଲଠାରୁ ଅଲଗା ରଖିବାର ନୀତି ଗ୍ରହଣ କରିଛି। ଯଦି ପାକିସ୍ତାନ ଉପରେ କେବେ ଆକ୍ରମଣ ହୁଏ, ତେବେ ସେ ନିଜର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିଜ ଅସ୍ତ୍ରାଗାରରେ ଥିବା ଯେକୌଣସି ଅସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରିବ। ଏହା ସୂଚାଏ ଯେ ଭାରତ ପ୍ରଥମେ ଏପରି ଅସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର ନ କଲେ ମଧ୍ୟ ପାକିସ୍ତାନ ଭାରତ ଉପରେ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ସହ ଆକ୍ରମଣ କରିପାରେ।
