ସେୟାର ବଜାରରେ ନିବେଶ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିବା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ କିଛି ମୌଳିକ ଜିନିଷ ଜାଣିବା ବେଶ୍ ଜରୁରୀ। ଏହା ଆପଣଙ୍କୁ ସୁଚିନ୍ତିତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ଏବଂ ରିସ୍କକୁ କମ୍ କରିବ। ନିମ୍ନରେ କିଛି ପ୍ରାଥମିକ ବିଷୟ ଦିଆଯାଇଛି ଯାହା ଆପଣଙ୍କୁ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ:
୧. ସେୟାର ବଜାର କ’ଣ ଓ ଏହା କିପରି କାମ କରେ?
- ସେୟାର ବଜାର ହେଉଛି ଏକ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଯେଉଁଠାରେ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକର ସେୟାର (ଷ୍ଟକ୍) କିଣାବିକା ହୋଇଥାଏ।
- ଏହା ଦୁଇ ପ୍ରକାରରେ ବିଭକ୍ତ: ପ୍ରାଇମେରୀ ମାର୍କେଟ (ଯେଉଁଠାରେ କମ୍ପାନୀ ପ୍ରଥମେ ସେୟାର ଜାରି କରେ) ଏବଂ ସେକେଣ୍ଡାରୀ ମାର୍କେଟ (ଯେଉଁଠାରେ ନିବେଶକମାନେ ସେୟାର କିଣନ୍ତି ଓ ବିକନ୍ତି)।
- ଭାରତରେ ପ୍ରମୁଖ ଷ୍ଟକ୍ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ ହେଉଛି BSE (ବମ୍ବେ ଷ୍ଟକ୍ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ) ଏବଂ NSE (ନ୍ୟାସନାଲ ଷ୍ଟକ୍ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ)।
୨. ସେୟାର କ’ଣ?
- ସେୟାର ହେଉଛି କୌଣସି କମ୍ପାନୀରେ ମାଲିକାନାର ଏକ ଛୋଟ ଅଂଶ। ଯେତେବେଳେ ଆପଣ ଏକ ସେୟାର କିଣନ୍ତି, ଆପଣ ସେହି କମ୍ପାନୀରେ ଆଂଶିକ ମାଲିକ ହୋଇଯାଆନ୍ତି।
- ସେୟାରର ମୂଲ୍ୟ କମ୍ପାନୀର ପ୍ରଦର୍ଶନ, ବଜାର ଚାହିଦା ଓ ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ।
୩. ରିସ୍କ ଓ ରିଟର୍ନ ବୁଝିବା
- ସେୟାର ବଜାରରେ ନିବେଶରେ ରିସ୍କ ଥାଏ, କାରଣ ମୂଲ୍ୟ ବଢ଼ିପାରେ କିମ୍ବା କମି ପାରେ।
- ଦୀର୍ଘ ସମୟ ପାଇଁ ନିବେଶ କଲେ ରିସ୍କ କମ୍ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ରିଟର୍ନ ମିଳିବାର ସମ୍ଭାବନା ବଢ଼ିଥାଏ।
- ଅଳ୍ପ ସମୟରେ ବଡ଼ ଲାଭ ଆଶା ନକରି ଧୈର୍ଯ୍ୟ ରଖିବା ଜରୁରୀ।
୪. ମୌଳିକ ଆର୍ଥିକ ଜ୍ଞାନ
- ଡିମାଟ ଆକାଉଣ୍ଟ: ସେୟାର କିଣିବା ଓ ବିକିବା ପାଇଁ ଏକ ଡିମାଟ (ଡିମ୍ୟାଟେରିଆଲାଇଜଡ୍) ଆକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲିବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏହା ସେୟାରଗୁଡ଼ିକୁ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ ରୂପରେ ରଖିଥାଏ।
- ଟ୍ରେଡିଂ ଆକାଉଣ୍ଟ: ଏହା ଡିମାଟ ଆକାଉଣ୍ଟ ସହ ଲିଙ୍କ୍ ହୋଇ ସେୟାର କିଣିବା ଓ ବିକିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
- ବ୍ରୋକର: ଆପଣଙ୍କୁ ଏକ ଷ୍ଟକ୍ ବ୍ରୋକର (ଯେପରି ଜିରୋଧା, Mଷ୍ଟକ୍ ଆଦି) ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଆକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲିବାକୁ ପଡ଼ିବ।
୫. ନିବେଶର ପ୍ରକାର ଜାଣିବା
- ଷ୍ଟକ୍: ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କମ୍ପାନୀର ସେୟାର କିଣିବା।
- ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ: ବିଭିନ୍ନ କମ୍ପାନୀର ସେୟାରରେ ନିବେଶ କରୁଥିବା ଏକ ପୁଲ୍ ଫଣ୍ଡ, ଯାହା ପେସାଦାର ମ୍ୟାନେଜରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ।
- SIP (ସିଷ୍ଟମେଟିକ୍ ଇନଭେଷ୍ଟମେଣ୍ଟ ପ୍ଲାନ): ପ୍ରତି ମାସରେ ଅଳ୍ପ ଅଳ୍ପ ଟଙ୍କା ନିବେଶ କରିବାର ଏକ ପଦ୍ଧତି, ଯାହା ନୂଆ ନିବେଶକଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ତମ।
୬. କମ୍ପାନୀ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବା
- କୌଣସି କମ୍ପାନୀରେ ନିବେଶ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ତା’ର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି, ଲାଭ, ଋଣ, ବଜାର ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ ବିଷୟରେ ଜାଣନ୍ତୁ।
- ସରଳ ସୂଚକ ଯେପରି P/E ରେସିଓ (ପ୍ରାଇସ ଟୁ ଆର୍ନିଂ ରେସିଓ) ଓ ଡିଭିଡେଣ୍ଡ ଇଲ୍ଡ ବୁଝିବା ଉପଯୋଗୀ।
୭. ନିଜର ଆର୍ଥିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ରିସ୍କ ସହନଶୀଳତା
- ଆପଣ କାହିଁକି ନିବେଶ କରୁଛନ୍ତି (ଯେପରି ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସଞ୍ଚୟ, ଶିକ୍ଷା, ଅବସର) ଏବଂ କେତେ ସମୟ ପାଇଁ ନିବେଶ କରିବେ ତାହା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରନ୍ତୁ।
- ଆପଣ କେତେ ରିସ୍କ ନେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ତାହା ବିଚାର କରନ୍ତୁ। ଯଦି ଆପଣ ରିସ୍କ ନେବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି ନାହିଁ, ତେବେ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ କିମ୍ବା ଡେଟ୍ ଫଣ୍ଡ ବାଛନ୍ତୁ।
୮. ଖର୍ଚ୍ଚ ଓ ଟିକସ ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ
- ବ୍ରୋକରେଜ ଫି’, ଟ୍ରାନ୍ଜାକ୍ସନ ଚାର୍ଜ ଏବଂ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡରେ ଏକ୍ସପେନ୍ସ ରେସିଓ ବିଷୟରେ ଜାଣନ୍ତୁ।
- ଭାରତରେ ଷ୍ଟକ୍ରୁ ଲାଭ ଉପରେ କ୍ୟାପିଟାଲ ଗେନ୍ସ ଟ୍ୟାକ୍ସ ଲାଗେ: ଅଳ୍ପ ସମୟ (୧ ବର୍ଷରୁ କମ୍) ପାଇଁ ୧୫% ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ସମୟ (୧ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ) ପାଇଁ ୧୦% (୧ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଟିକସ ମୁକ୍ତ)।
୯. ବଜାରର ଉତ୍ଥାନ-ପତନ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି
- ସେୟାର ବଜାର ସବୁବେଳେ ସ୍ଥିର ରହେ ନାହିଁ। ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ଅର୍ଥନୀତି, ରାଜନୀତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଘଟଣା ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ।
- ବଜାର ତଳମୁହାଁ ହେଲେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ନିଜ ସେୟାର ବିକ୍ରି ନକରି ଧୈର୍ଯ୍ୟ ରଖିବା ଶିଖନ୍ତୁ।
୧୦. ଗବେଷଣା ଓ ଶିକ୍ଷା
- ଷ୍ଟକ୍ ବଜାର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପୁସ୍ତକ, ଅନଲାଇନ କୋର୍ସ କିମ୍ବା ଆର୍ଥିକ ଖବର ପଢ଼ି ଜ୍ଞାନ ବଢ଼ାନ୍ତୁ।
- ଅଭିଜ୍ଞ ନିବେଶକଙ୍କଠାରୁ ପରାମର୍ଶ ନିଅନ୍ତୁ କିମ୍ବା ଆର୍ଥିକ ପରାମର୍ଶଦାତାଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କରନ୍ତୁ।
ପରାମର୍ଶ:
ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଅଳ୍ପ ପରିମାଣରୁ ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ବଜାର ବୁଝିବା ପରେ ନିବେଶ ବଢ଼ାନ୍ତୁ। ସେୟାର ବଜାରରେ ସଫଳତା ପାଇଁ ଜ୍ଞାନ, ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଶୃଙ୍ଖଳା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ।
