ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସର ହେଉଛନ୍ତି ଏପରି ଅଫିସର, ଯେଉଁମାନେ ତିନୋଟି ସେନାର ମିଳିତ ଅଭିଯାନ ପାଇଁ ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ। ଏଥିପାଇଁ ତିନୋଟି ସେନାରୁ ଅଫିସରମାନଙ୍କୁ ଚୟନ କରାଯାଇ ଏପରି ତାଲିମ ଦିଆଯାଏ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ସେମାନେ ଅନ୍ତତଃ ଦୁଇଟି ସେନାର ମିଳିତ ଅଭ୍ୟାସ କିମ୍ବା ତିନୋଟି ସେନାର ମିଳିତ ଅଭ୍ୟାସରେ ଭାଗ ନେଇପାରନ୍ତି।
ଆମେ ବିଭିନ୍ନ ସେନାରେ ଯବାନ ଓ ଅଫିସରଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ପଦବୀ ବିଷୟରେ ଜାଣିଛୁ, କିନ୍ତୁ ଏବେ ଏକ ନୂଆ ପ୍ରକାରର ଅଫିସରଙ୍କୁ ସେନାରେ ସାମିଲ କରାଯାଇଛି। ଏମାନଙ୍କୁ ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସର କୁହାଯାଏ ଏବଂ ଏମାନଙ୍କ ପ୍ରଥମ ବ୍ୟାଚ୍ର ତାଲିମ ସମାପ୍ତ ହୋଇଛି। ଏଥିରେ ତିନୋଟି ସେନାର ୪୦ ଜଣ ଅଫିସର ସାମିଲ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ ସ୍ଥଳସେନାର ୨୦, ନୌସେନାର ୧୦ ଓ ବାୟୁସେନାର ୧୦ ଜଣ ଅଫିସର ଅଛନ୍ତି। ଏମାନଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ତାଲିମ ସମାପ୍ତ କରିଥିବା ଅଫିସରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କିଛି ବିଦେଶୀ ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସର ମଧ୍ୟ ଅଛନ୍ତି। ଏବେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି, ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସର କ’ଣ? ଏମାନଙ୍କ କାମ କ’ଣ ଓ ଆରମ୍ଭ କିପରି ହେଲା?
ସେନାର ମିଳିତ ଅଭିଯାନ ପାଇଁ ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ
ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସର ହେଉଛନ୍ତି ଏପରି ଅଫିସର, ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ତିନୋଟି ସେନାର ମିଳିତ ଅଭିଯାନ ପାଇଁ ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥାଏ। ଏଥିପାଇଁ ତିନୋଟି ସେନାରୁ ଅଫିସରଙ୍କୁ ଚୟନ କରାଯାଇ ଏପରି ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥାଏ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ସେମାନେ ଅନ୍ତତଃ ଦୁଇଟି ସେନାର ମିଳିତ ଅଭ୍ୟାସ କିମ୍ବା ତିନୋଟି ସେନାର ମିଳିତ ଅଭ୍ୟାସରେ ଭାଗ ନେଇପାରନ୍ତି ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକ ସମୟରେ ଅଭିଯାନକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିପାରନ୍ତି। ଏମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ କାମ ହେଉଛି ତିନୋଟି ସେନା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତଃସେବା ସମନ୍ୱୟ (ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ୍ ସର୍ଭିସ୍ କୋଅର୍ଡିନେସନ୍) ସ୍ଥାପନ କରିବା।
ସରଳ ଭାଷାରେ କହିଲେ, ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସର ହେଉଛନ୍ତି ଏପରି ଅଫିସର, ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ଏପରି ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥାଏ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ସେମାନେ ଅନ୍ତତଃ ଦୁଇଟି ସେନାର ଅଫିସର ଭାବେ କାମ କରିପାରନ୍ତି କିମ୍ବା ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ତତଃ ଦୁଇଟି କିମ୍ବା ତିନୋଟି ସେନାର କାମ ଜଣାଥାଏ।
କାହିଁକି ହେଉଛି ଏହି ତାଲିମ
ଭାରତୀୟ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ ବା ତିନୋଟି ସେନାକୁ ଏକତ୍ର କରି ଏକୀକୃତ ଥିଏଟର କମାଣ୍ଡ (ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ୍ ଥିଏଟର କମାଣ୍ଡ) ଗଠନ କରିବାର ଯୋଜନା ରହିଛି। ଏଥିପାଇଁ ସେନା ଦ୍ୱାରା ଖସଡ଼ାକୁ ଅନ୍ତିମ ରୂପ ଦିଆଯାଉଛି। ଏହା ରକ୍ଷା ସଂସ୍କାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଏକ ଅଂଶ ଏବଂ ୨୦୨୫ ବର୍ଷକୁ ରକ୍ଷା ସଂସ୍କାର ବର୍ଷ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି। ବାସ୍ତବରେ, ଭାରତର ତିନୋଟି ସେନା – ସ୍ଥଳ, ଜଳ ଓ ବାୟୁସେନା – ବର୍ତ୍ତମାନ ନିଜ ନିଜର ଅଲଗା କମାଣ୍ଡ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିଚାଳିତ ହେଉଛନ୍ତି। ଥିଏଟର କମାଣ୍ଡ ଗଠନ ହେଲେ ତିନୋଟି ସେନାର ଯବାନ ଓ ଅଫିସରଙ୍କୁ ଏକ ମିଳିତ କମାଣ୍ଡ ଅଧୀନରେ ରଖାଯିବ। ଅର୍ଥାତ୍ ତିନୋଟି ସେନା ଏକ ମିଳିତ କମାଣ୍ଡ ଅଧୀନରେ ପରିଚାଳନା କରିବେ।
୨୦୧୯ରେ ଆରମ୍ଭ
୧୯୯୯ ମସିହାର କଥା। କାର୍ଗିଲ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଏକ ସମୀକ୍ଷା କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କେତେକ କମିଟି ମଧ୍ୟ ଗଠନ ହୋଇଥିଲେ। ଏମାନେ ସୁପାରିଶ କରିଥିଲେ ଯେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ସାମରିକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜଗୁଡ଼ିକର ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ସେନାମାନଙ୍କୁ ଏକତ୍ର କରି ଏକୀକୃତ ଥିଏଟର କମାଣ୍ଡ ଗଠନ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରାଯାଉ। ଏହା ପରେ ତିନୋଟି ସେନାର ଏକୀକରଣ ପାଇଁ କିମ୍ବା ଏକୀକୃତ କମାଣ୍ଡ ଗଠନ ପାଇଁ ୨୦୧୯ରେ ଭାରତ ସରକାର ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ସେତେବେଳେ ଚୀଫ୍ ଅଫ୍ ଡିଫେନ୍ସ ଷ୍ଟାଫ୍ (ସିଡିଏସ୍) ପଦ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥିଲା। ଜେନେରାଲ ବିପିନ ରାୱତଙ୍କୁ ପ୍ରଥମ ସିଡିଏସ୍ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯିଏ ୨୦୨୧ରେ ତାମିଲନାଡୁରେ ଏକ ହେଲିକପ୍ଟର ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ସହୀଦ ହୋଇଥିଲେ।
ନୂଆ ସିଡିଏସ୍ ନିଯୁକ୍ତି ପରେ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ ହେଲା କାମ
ଏହା ପରେ ସିଡିଏସ୍ ପଦ କିଛି ମାସ ଖାଲି ରହିଥିଲା ଏବଂ ଏକୀକୃତ କମାଣ୍ଡ ଗଠନର ଗତି ମଧ୍ୟ ଧୀମା ପଡ଼ିଥିଲା। ୨୦୨୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବରରେ ନୂଆ ସିଡିଏସ୍ ଜେନେରାଲ ଅନିଲ ଚୌହାନଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ହେଲା। ଏହା ମନେ କରାଯାଉଛି ଯେ ତାଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ପରେ ପୁଣି ଥରେ ଗମ୍ଭୀରତାର ସହ ଏକୀକୃତ କମାଣ୍ଡ ଗଠନ ଯୋଜନା ଉପରେ କାମ ଆରମ୍ଭ ହେଲା। ଏହି କାରଣରୁ
କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ୨୦୨୩ ମାର୍ଚ୍ଚରେ ସଂସଦରେ ଇଣ୍ଟର-ସର୍ଭିସେସ୍ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ୍ସ (କମାଣ୍ଡ, କଣ୍ଟ୍ରୋଲ ଆଣ୍ଡ ଡିସିପ୍ଲିନ) ବିଲ-୨୦୨୩ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି। ଏହା ସହିତ ତିନୋଟି ସେନାର ଅଫିସରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମିଳିମିଶି କାମ କରିବାର ମନୋଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ କର୍ଣ୍ଣେଲ ପଦବୀର ଅଫିସରଙ୍କୁ କ୍ରସ୍-ସର୍ଭିସ (ଗୋଟିଏ ସେନାରୁ ଅନ୍ୟ ସେନାକୁ ପୋଷ୍ଟିଂ) ପୋଷ୍ଟିଂ ମଧ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି।
୪୦ ଜଣ ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସର ପ୍ରସ୍ତୁତ
ଏହି କ୍ରମରେ ତିନୋଟି ସେନାର ଅଫିସରଙ୍କୁ ଏକତ୍ର କରି ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି। ୪୦ ଜଣ ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସରଙ୍କ ପ୍ରଥମ ବ୍ୟାଚ୍ ତାମିଲନାଡୁର ନୀଲଗିରି ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଓ୍ୱେଲିଂଟନ୍ରେ ଥିବା ଡିଫେନ୍ସ ସର୍ଭିସେସ୍ ଷ୍ଟାଫ୍ କଲେଜରୁ ଗ୍ରାଜୁଏସନ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସର ଦଳରେ ତିନୋଟି ସେନାର ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ସାମିଲ କରାଯାଇଛି, ଯେଉଁମାନେ ଅନ୍ତତଃ ଦୁଇଟି ସେନା ଶାଖାର ଶକ୍ତିକୁ ଏକତ୍ର କରି ମିଳିତ ଅଭିଯାନରେ ବିଶେଷ ତାଲିମ ପାଇଛନ୍ତି। ଏହି ତାଲିମରେ ଆମେରିକା, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର, ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆ ଓ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆର ଚାରି ଜଣ ବିଦେଶୀ ଅଫିସର ମଧ୍ୟ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଅଫିସରଙ୍କୁ ତାଲିମ ଦେବା ପାଇଁ ମିଳିତ ଅଭିଯାନ ସମୟରେ ନିଜର ଅଭିଜ୍ଞତା ବାଣ୍ଟିଥିଲେ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ପାରମ୍ପରିକ ଭାବେ କାମ କରିବେ
ତାଲିମ ସମୟରେ ଏହି ୪୦ ଜଣ ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସର ଅଣ୍ଡାମାନ ଓ ନିକୋବରର ମିଳିତ କମାଣ୍ଡ, ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ଅବସ୍ଥିତ ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ୍ ଡିଫେନ୍ସ ଷ୍ଟାଫ୍ (ଆଇଡିଏସ୍) ସମେତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ରକ୍ଷା ସଂସ୍ଥାନକୁ ପରିଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ସମୁଦ୍ରୀୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କେନ୍ଦ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ରହିଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନଙ୍କୁ ମିଳିତ ଅଭିଯାନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଲଜିଷ୍ଟିକ୍ସ, ଗୁଇନ୍ଦା ଓ ସାଇବର ସୁରକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଥିଲା। ତଥାପି, ଏହି ତାଲିମ ସତ୍ତ୍ୱେ ଏହି ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସର ମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପାରମ୍ପରିକ କମାଣ୍ଡରେ ହିଁ ନିଯୁକ୍ତ ହେବେ, କାରଣ ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତରେ କେବଳ ଅଣ୍ଡାମାନ ଓ ନିକୋବର କମାଣ୍ଡ ହିଁ ମିଳିତ ସେବା କମାଣ୍ଡ ଅଟେ।
ଥିଏଟର କମାଣ୍ଡର ଯୋଜନା
ଭବିଷ୍ୟତରେ ସାମ୍ନାକୁ ଆସୁଥିବା ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜଗୁଡ଼ିକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ତିନୋଟି ଏକୀକୃତ ବା ଥିଏଟର କମାଣ୍ଡ ସ୍ଥାପନ ହୋଇପାରେ। ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଜୟପୁରରେ ହୋଇପାରେ। ଏହା ପଶ୍ଚିମୀ ଥିଏଟର କମାଣ୍ଡ ହେବ ଯାହା ପାକିସ୍ତାନର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଗଠନ କରାଯିବ। ସେହିପରି, ଚୀନ୍ର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ନୌରେ ଉତ୍ତରୀ ଥିଏଟର କମାଣ୍ଡ ଗଠନର ଯୋଜନା ରହିଛି। ଏହା ସହିତ, ହିନ୍ଦ ମହାସାଗର କ୍ଷେତ୍ରରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥିବା ବିପଦଗୁଡ଼ିକର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଏକ ସାମୁଦ୍ରିକ ଥିଏଟର କମାଣ୍ଡ ମଧ୍ୟ ହେବ, ଯାହାର ମୁଖ୍ୟାଳୟ କୋଇମ୍ବାଟୁର, କାରୱାର କିମ୍ବା ତିରୁଅନନ୍ତପୁରମରେ ହୋଇପାରେ। ବର୍ତ୍ତମାନର ଅଣ୍ଡାମାନ ଓ ନିକୋବର ଏକୀକୃତ କମାଣ୍ଡକୁ ଏହି ସାମୁଦ୍ରିକ ଥିଏଟର କମାଣ୍ଡର ଅଂଶ କରାଯାଇପାରେ।
ଏହା ସହିତ, ଏକ ମିଳିତ ଲଜିଷ୍ଟିକ୍ସ କମାଣ୍ଡ ହେବ, ଯାହା ଯୋଗାଣ ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ନଜର ରଖିବ। ଏକ ମହାକାଶ କମାଣ୍ଡ ହେବ, ଯାହା ମହାକାଶ ମାଧ୍ୟମରେ ଆସୁଥିବା ବିପଦଗୁଡ଼ିକର ମୁକାବିଲା କରିବ। ଏହା ସହିତ ଏକ ତାଲିମ କମାଣ୍ଡର ମଧ୍ୟ ଯୋଜନା ରହିଛି, ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ଅଫିସର ଓ ଯବାନମାନଙ୍କୁ ତାଲିମ ଦିଆଯିବ।
ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସର ମିଳିତ ଭାବେ ମୁକାବିଲା କରିବେ । ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ପର୍ପଲ୍ ଅଫିସର ମାନେ କିପରି କାମ କରିବେ, ତାହାର ଏକ ସୂଚନା ରକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀ ରାଜନାଥ ସିଂଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏମାନଙ୍କ କନଭୋକେସନ ସମୟରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଭାଷଣରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି। ସେ କହିଥିଲେ ଯେ ମାନବ ରହିତ ପ୍ରଣାଳୀ ଓ କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା ଭଳି ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଯୋଗୁଁ ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରକାର ବଦଳୁଛି। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏବେ ଯେଉଁ ଯୁଦ୍ଧ ହେବ, ତାହା ପାରମ୍ପରିକ ଭାବେ ସ୍ଥଳ, ସମୁଦ୍ର ଓ ଆକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରୁ ଆଗକୁ ବ୍ୟାପିବ।
