ଯୋଗ ଗୁରୁ ବାବା ରାମଦେବ ଏକ ପାନୀୟକୁ କଥିତ ଧାର୍ମିକ ଫଣ୍ଡିଂ ସହିତ ଯୋଡ଼ି ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି। ବାବା ରାମଦେବ ଦାବି କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କମ୍ପାନୀ ଶରବତ ବିକ୍ରି କରୁଛି, କିନ୍ତୁ ସେଥିରୁ ହେଉଥିବା ଆୟର ବ୍ୟବହାର ମଦରସା ଓ ମସଜିଦ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ କରାଯାଉଛି। ସେ ପତଞ୍ଜଳିର ଗୁଲାବ ଶରବତର ପ୍ରଚାର କରି ଏହି କଥା କହିଛନ୍ତି। ରାମଦେବ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି, “ଗୋଟିଏ କମ୍ପାନୀ ଅଛି ଯିଏ ଆପଣଙ୍କୁ ଶରବତ ବିକ୍ରି କରେ, କିନ୍ତୁ ଏହାରୁ ହେଉଥିବା ଆୟ ମଦରସା ଓ ମସଜିଦ ତିଆରିରେ ବ୍ୟବହାର ହୁଏ। ଯଦି ଆପଣ ସେହି ଶରବତ ପିଅନ୍ତି, ତେବେ ମଦରସା ଓ ମସଜିଦ ନିର୍ମାଣ ହେବ। କିନ୍ତୁ ଯଦି ଆପଣ ଏହା (ପତଞ୍ଜଳିର ଗୁଲାବ ଶରବତକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରି) ପିଅନ୍ତି, ତେବେ ଗୁରୁକୁଳ ତିଆରି ହେବ, ଆଚାର୍ଯ୍ୟ କୁଳ ବିକାଶ ପାଇବ, ପତଞ୍ଜଳି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ବିସ୍ତାର ହେବ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିର ବିକାଶ ହେବ।”
ବାବା ରାମଦେବ ଏକ ବିବାଦାସ୍ପଦ ତୁଳନା କରି କହିଛନ୍ତି, “ଯେମିତି ଲଭ ଜିହାଦ ଅଛି, ସେମିତି ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ପ୍ରକାରର ଶରବତ ଜିହାଦ। ଏହି ଶରବତ ଜିହାଦରୁ ନିଜକୁ ବଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ଏହି ସନ୍ଦେଶ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିବା ଉଚିତ।” ସେ ଅନ୍ୟ ପାନୀୟଗୁଡ଼ିକୁ ‘ଟଏଲେଟ କ୍ଲିନର’ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି। ପତଞ୍ଜଳି ସୋସିଆଲ ମିଡ଼ିଆରେ ଲେଖିଛି, “ଆପଣଙ୍କ ପରିବାର ଓ ନିରୀହ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ସଫ୍ଟ ଡ୍ରିଙ୍କ ଓ ଶରବତ ଜିହାଦ ନାମରେ ବିକ୍ରି ହେଉଥିବା ଟଏଲେଟ କ୍ଲିନରର ବିଷରୁ ବଞ୍ଚାନ୍ତୁ। ଘରକୁ କେବଳ ପତଞ୍ଜଳି ଶରବତ ଓ ଜୁସ୍ ଆଣନ୍ତୁ।”
ବାବା ରାମଦେବ ଯଦିଓ କୌଣସି ପାନୀୟର ନାମ ନେଇ ନାହାନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ସେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ହମଦର୍ଦ ଦ୍ୱାରା ତିଆରି ରୁହ ଆଫଜାର ଉଲ୍ଲେଖ କରୁଥିଲେ। ତାଙ୍କ ବୟାନକୁ ନେଇ ସୋସିଆଲ ମିଡ଼ିଆରେ ହଙ୍ଗାମା ଲାଗିଛି। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ରୁହ ଆଫଜାର ପାକିସ୍ତାନ ସହ କଣ ରହିଛି ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ଏହା କ’ଣ ପ୍ରକୃତରେ ମୁସଲମାନଙ୍କର ପାନୀୟ?
୧୯୦୬ରେ ଗଠିତ ହମଦର୍ଦ
ରୁହ ଆଫଜାକୁ ହମଦର୍ଦ ତିଆରି କରିଥିଲା, ଯାହାର ଇତିହାସ ୧୧୯ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ପୁରୁଣା। ଏହାକୁ ପୁରୁଣା ଦିଲ୍ଲୀରେ ଜଣେ ଯୁନାନୀ ଚିକିତ୍ସକ ହକିମ ହାଫିଜ ଅବଦୁଲ ମଜିଦ ତିଆରି କରିଥିଲେ। ତାତିରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଥଣ୍ଡା ମିଶ୍ରଣ ତିଆରି କରିବାର ଇଚ୍ଛାରୁ ପ୍ରେରିତ ହୋଇ ସେ ଫଳ, ଔଷଧି ଓ ଫୁଲର ନିର୍ଜସରୁ ଏକ ଅନନ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ ତିଆରି କରିଥିଲେ। ହମଦର୍ଦ ଲାବୋରେଟୋରୀଜର ଅଫିସିଆଲ ୱେବସାଇଟ ଅନୁସାରେ, ୧୯୦୬ରେ ହକିମ ଅବଦୁଲ ମଜିଦ ପୁରୁଣା ଦିଲ୍ଲୀରେ ଏକ ଯୁନାନୀ କ୍ଲିନିକ ‘ହମଦର୍ଦ’ (ଯାହାର ଅର୍ଥ ‘ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସହାନୁଭୂତି’) ଖୋଲିଥିଲେ। ଏଠାରେ ସେ ‘ଶରବତ ରୁହ ଆଫଜା’ ତିଆରି କରିଥିଲେ, ଯାହା ଏକ ସତେଜ ପାନୀୟ ଥିଲା। ଏହାର ଉର୍ଦ୍ଦୁରେ ଅନୁବାଦ ‘ଆତ୍ମାର କାୟାକଳ୍ପ’ ହୁଏ।
ହକିମ ମଜିଦଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ତିଆରି ରୁହ ଆଫଜା
ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ବିଭାଜନ ସତ୍ତ୍ୱେ, ରୁହ ଆଫଜା ଏକ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ପସନ୍ଦର ପାନୀୟ ହୋଇ ରହିଛି, ଯାହା ଏକ ପ୍ରକୃତ ଦକ୍ଷିଣ ଏସୀୟ ପାନୀୟ। କିଛି ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଏପରି ଅଭିଯୋଗ ଉଠିଥିଲା ଯେ ରୁହ ଆଫଜାର ଉତ୍ପାଦନ ପାକିସ୍ତାନରେ ହୁଏ ଓ ଏହାର ବିକ୍ରି ଭାରତରେ କରାଯାଏ। ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ, ହମଦର୍ଦ ଲାବୋରେଟୋରୀଜ (ଇଣ୍ଡିଆ)ର ଫୁଡ ଡିଭିଜନର ସିଇଓ ତଥା ଟ୍ରଷ୍ଟି ଏବଂ ହକିମ ଅବଦୁଲ ମଜିଦଙ୍କ ପଡ଼ିପୁଅ ହାମିଦ ଅହମଦ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ପାନୀୟର ଟ୍ରେଡମାର୍କ ହମଦର୍ଦ ଲାବୋରେଟୋରୀଜ (ଇଣ୍ଡିଆ) ପାଖରେ ଅଛି।
ଏହା ଏକ ପ୍ରକୃତ ଭାରତୀୟ ଉତ୍ପାଦ
ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ, ହାମିଦ ଅହମଦ କହିଛନ୍ତି, “୧୯୦୬ରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ହମଦର୍ଦ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ୧୯୪୭ ପରେ, ମୋର ଅଣ ଜେଜ ତାଙ୍କର ଜଣେ ପୁଅ ସହିତ ଭାରତରେ ରହିଲେ ଓ ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ ପୁଅ ହକିମ ମହମ୍ମଦ ସଈଦ ପାକିସ୍ତାନ ଯାଇ ସେଠାରେ ଆଉ ଏକ ହମଦର୍ଦ ଆରମ୍ଭ କଲେ। ପରେ, ୧୯୭୧ରେ ଯେତେବେଳେ ବାଂଲାଦେଶ ଅସ୍ତିତ୍ୱକୁ ଆସିଲା, ତେବେ ଏକ ତୃତୀୟ ହମଦର୍ଦ, ହମଦର୍ଦ ବାଂଲାଦେଶ ଅସ୍ତିତ୍ୱକୁ ଆସିଲା। କିନ୍ତୁ ତିନୋଟି ହମଦର୍ଦ ରୁହ ଆଫଜା ତିଆରି କରୁଛନ୍ତି।” ହାମିଦ ଅହମଦ କହିଛନ୍ତି ଯେ ୧୯୦୭ରେ ହମଦର୍ଦ ଦ୍ୱାରା ତିଆରି ପ୍ରଥମ ବ୍ରାଣ୍ଡେଡ ଉତ୍ପାଦ ଥିଲା ସାଧାରଣ ରୁହ ଆଫଜା। ସେ କହିଛନ୍ତି, “ଏହା ପାକିସ୍ତାନ ଓ ବାଂଲାଦେଶର ଜନ୍ମରୁ ମଧ୍ୟ ପୁରୁଣା। ଏହା ଏକ ଭାରତୀୟ ଉତ୍ପାଦ।”
ରୁହ ଆଫଜାରୁ ଜବରଦସ୍ତ ଆୟ
ହକିମ ଅବଦୁଲ ମଜିଦଙ୍କ ଅଣନାତି ତଥା ବର୍ତ୍ତମାନ ହମଦର୍ଦ ଇଣ୍ଡିଆର ଖାଦ୍ୟ ବିଭାଗର ସିଇଓ ହାମିଦ ଅହମଦ କହିଛନ୍ତି, “ଉଭୟ ଦେଶରେ ବ୍ୟବସାୟ ଆଜି ସ୍ୱାଧୀନ ଭାବେ ଚାଲୁଛି, କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ଉତ୍ପାଦ ପ୍ରାୟ ସମାନ।” ହମଦର୍ଦ ଇଣ୍ଡିଆର ବାର୍ଷିକ କାରୋବାର ପ୍ରାୟ ୭୦ ମିଲିୟନ ଡଲାର। ୨୦୨୦ରେ କମ୍ପାନୀ ରିପୋର୍ଟ କରିଥିଲା ଯେ କେବଳ ରୁହ ଆଫଜା ବିକ୍ରିରୁ ଏହା ୩୭ ମିଲିୟନ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ଆୟ କରିଛି। ହମଦର୍ଦ କମ୍ପାନୀର ବ୍ୟବସାୟ ଆଜି ୨୫ରୁ ଅଧିକ ଦେଶରେ ରହିଛି ଏବଂ ଏହାର ୬୦୦ରୁ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦ ଅଛି।
ଧର୍ମାର୍ଥ ଶିକ୍ଷା ଟ୍ରଷ୍ଟକୁ ଯାଏ ଲାଭ
୧୯୨୨ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ହକିମ ଅବଦୁଲ ମଜିଦଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ, ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ରବିଆ ବେଗମ ଓ ତାଙ୍କ ଦୁଇ ପୁଅଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ‘ହମଦର୍ଦ ଟ୍ରଷ୍ଟ’ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହାର ଲାଭର ୮୫ ପ୍ରତିଶତ ଧର୍ମାର୍ଥ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଖର୍ଚ୍ଚ କରାଯାଉଥିଲା। ତାଙ୍କ ପୁଅ ହକିମ ଅବଦୁଲ ହାମିଦ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସରେ ହମଦର୍ଦ ଲାବୋରେଟୋରୀଜର କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ଭାଳିଥିଲେ। ପରେ ଅବଦୁଲ ହାମିଦ ତାଙ୍କ ଛୋଟ ଭାଇ ହକିମ ମହମ୍ମଦ ସଈଦଙ୍କ ସହ ମିଳିତ ଭାବେ କମ୍ପାନୀ ଚଳାଇଥିଲେ, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୯୪୮ରେ ସେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ନ ଯାଇଥିଲେ। ହକିମ ମହମ୍ମଦ ସଈଦ କରାଚୀରେ ହମଦର୍ଦ ପାକିସ୍ତାନ ଗଠନ କରିଥିଲେ। ୧୯୪୮ରେ ହମଦର୍ଦ ଇଣ୍ଡିଆ ଏକ ଓ୍ଵାକଫ ଅର୍ଥାତ ଅଣ-ଲାଭଜନକ ଟ୍ରଷ୍ଟରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା। ହମଦର୍ଦ ଏକ ହମଦର୍ଦ ଫାଉଣ୍ଡେସନ ଗଠନ କରିଥିଲା, ଯାହା ଧର୍ମାର୍ଥ ଶିକ୍ଷା ଟ୍ରଷ୍ଟ ସହ ଜଡ଼ିତ। ଏହ ହେବା ଉଚିତ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ଅର୍ଥ ଏହା ନୁହେଁ ଯେ ଆପଣ ଏହାର ଅନୁବାଦ କରିବା ଉଚିତ। ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଯେ ଆପଣ ଏହାର ଅନୁବାଦ କରିବା ଉଚିତ। ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଯେ ଆପଣ ଏହାର ଅନୁବାଦ କରିବା ଉଚିତ। ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଯେ ଆପଣ ଏହାର ଅନୁବାଦ କରିବା ଉଚିତ।
ଏହାର ଖ୍ୟାତି ଯେକୌଣସି ଧର୍ମରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ
ରୁହ ଆଫଜା ସବୁବେଳେ ସମାଜର ସମସ୍ତ ଶ୍ରେଣୀରେ ଅତି ପସନ୍ଦ କରାଯାଉଥିବା ଶରବତ ହୋଇଛି। ଏହାକୁ ଦେଶ ସାରା ପିଢ଼ି ପରେ ପିଢ଼ି ପିଉଛନ୍ତି। ବିଶେଷକରି ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ମାସମାନଙ୍କରେ ଏହାର ବିକ୍ରି ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ। ବିରଳ ହିଁ କେହି ଏମିତି ହେବେ ଯିଏ ରୁହ ଆଫଜା ଶରବତର ସ୍ୱାଦ ଚାଖି ନଥିବେ। ରମଜାନ ସମୟରେ, ହିନ୍ଦୁ ପର୍ବମାନଙ୍କରେ ଲାଗୁଥିବା ଶରବତ ଷ୍ଟଲ କିମ୍ବା ଶିଖ ପର୍ବମାନଙ୍କରେ ଲାଗୁଥିବା ଷ୍ଟଲରେ ଏହାର ବ୍ୟବହାର ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ହୋଇଥାଏ। ଏକ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ପୁରୁଣା ଏହି ଗାଢ଼ ଲାଲ ରଙ୍ଗର ଶରବତ ସହିତ ସମସ୍ତଙ୍କର କିଛି ନା କିଛି ସ୍ମୃତି ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଜଡ଼ିତ ଅଛି। ଏହି ଶରବତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଘରେ ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମରେ ଗ୍ରହଣୀୟ।
