ଦେଶର ରାଜଧାନୀ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ରେଳ ଷ୍ଟେସନରେ ଦଳାଚକଟାରେ ଅନେକ ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଛନ୍ତି।ମୃତକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମହିଳା ଏବଂ ପିଲାମାନେ ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି । ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି ଯେ ରେଳ ଷ୍ଟେସନରେ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ କିଏ ଦାୟୀ ଥିଲା। ସର୍ବପରି, ଏହି ଦୁର୍ଘଟଣାକୁ ରୋକିବାର ଦାୟିତ୍ୱ କାହା କାନ୍ଧରେ ଥିଲା – ଷ୍ଟେସନ ମାଷ୍ଟର, RPF ଏବଂ GRP? ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା,ଷ୍ଟେଶନ ଭିତରେ ସୁରକ୍ଷା ଦାୟିତ୍ୱ ପାଇଁ ଦାୟୀ କିଏ।
ଗଣମାଧ୍ୟମ ସହିତ କଥାବାର୍ତ୍ତା ସମୟରେ, ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ରେଳ ଷ୍ଟେସନରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ଜଣେ କୁଲି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ମୁଁ ୧୯୮୧ ମସିହାରୁ କୁଲି ଭାବରେ କାମ କରିଆସୁଛି। ମୁଁ ଏଠାରେ ଏତେ ଭିଡ଼ ପୂର୍ବରୁ କେବେ ଦେଖି ନଥିଲି। ପ୍ରକୃତରେ, ପ୍ରୟାଗରାଜ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଟ୍ରେନ୍ ୧୨ ନମ୍ବର ପ୍ଲାଟଫର୍ମରୁ ଛାଡ଼ିବାର ଥିଲା। ହଠାତ୍ ଘୋଷଣା କରାଗଲା ଯେ ଏହା ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ନମ୍ବର ୧୬ ରୁ ଛାଡ଼ିବ। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ନମ୍ବର ୧୨ ଏବଂ ବାହାରେ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିବା ଭିଡ଼ ହଠାତ୍ ୧୬ ନମ୍ବର ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଦେଲା। ଏହି କାରଣରୁ ଲୋକମାନେ ଧକ୍କା ଖାଇ ଏସ୍କେଲେଟର ଏବଂ ସିଡ଼ିରେ ପଡ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ଏହି ଭିଡ଼କୁ ରୋକିବା ପାଇଁ, ଅନେକ କୁଲି ଏକାଠି ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୧୫ ଜଣଙ୍କୁ ବଞ୍ଚାଇଥିଲେ। ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ କେବଳ ଜୋତା ଏବଂ ପୋଷାକ ପଡ଼ିଥିଲା। ଆମେ ନିଜେ ପୋଲିସ ଏବଂ ଅଗ୍ନିଶମ ବାହିନୀକୁ ଫୋନ୍ କରିଥିଲୁ।
ଷ୍ଟେଶନ ପରିସରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ରେଳବାଇ
ଜିଆରପିରେ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ନିୟୋଜିତ ଥିବା ପୋଲିସ ଅଧିକାରୀ ଅନିଲ ରାୟ କୁହନ୍ତି ଯେ ଯଦି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଦର୍ଶୀଙ୍କ କଥା ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ, ତେବେ ଭିଡ଼ ଅନୁସାରେ ରେଳ ଷ୍ଟେସନରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇ ନଥିଲା। ଟ୍ରେନ ଚଳାଇବା ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ରେଳ ପରିସରରେ ସୁରକ୍ଷା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ପରିଚାଳନା ରେଳବାଇର ଦାୟିତ୍ୱ। ସିଷ୍ଟମ ବଜାୟ ରଖିବାର ଦାୟିତ୍ୱ ସମ୍ପୃକ୍ତ ରେଳ ଷ୍ଟେସନର ଷ୍ଟେସନ ମାଷ୍ଟରଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଷ୍ଟେସନଟି ଯେଉଁ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଆସେ, ସେମାନଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତଙ୍କ କାନ୍ଧରେ। ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ବଜାୟ ରଖିବା ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ, ରେଳ ସୁରକ୍ଷା ବଳ (RPF) ଏବଂ ସରକାରୀ ରେଳ ପୋଲିସ (GRP) ରେଳବାଇକୁ ସହାୟତା କରିବା ପାଇଁ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଛନ୍ତି।
ବିନା ଭାବିଚିନ୍ତି ଜେନରାଲ ଟିକେଟ୍ ବିକ୍ରି
ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯଦି ଆମେ କେବଳ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ରେଳ ଷ୍ଟେସନରେ ଘଟିଥିବା ଘଟଣା ବିଷୟରେ କହିବା, ତେବେ କୁହାଯାଉଛି ଯେ, ଦଳାଚକଟା ପୂର୍ବରୁ, ରେଳବାଇ ପ୍ରତି ଘଣ୍ଟାରେ ୧୫ଶହ ସାଧାରଣ ଟିକେଟ ବିକ୍ରି କରୁଥିଲା। ଏହି କାରଣରୁ ଷ୍ଟେସନରେ ଭିଡ଼ ବଢ଼ିଗଲା ଏବଂ ପରିସ୍ଥିତି ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଗଲା। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ପ୍ରୟାଗରାଜ ଯାଉଥିବା ଦୁଇଟି ଟ୍ରେନକୁ ବାତିଲ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ଚାପକୁ ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି କଲା।
ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ବଡ଼ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି ଯେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ରେଳ ଷ୍ଟେସନରେ କେତେ ଭିଡ଼ ହେବାକୁ ଯାଉଛି,ତାହା କ’ଣ ରେଳବାଇ ଜାଣି ନଥିଲା କି? ରେଳବାଇ କ’ଣ ଜାଣି ନଥିଲା ଯେ ଟ୍ରେନ୍ରେ କେତେ ସଂରକ୍ଷିତ ଏବଂ କେତେ ସାଧାରଣ ସିଟ୍ ଅଛି? ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ, ଯେହେତୁ ଟ୍ରେନଗୁଡ଼ିକ ରେଳବାଇର, ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ରେଳବାଇକୁ ଜଣାଥିବ । ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ, ନିର୍ବିଚାର ଭାବରେ ଟିକେଟ୍ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ଭିଡ଼କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ କୌଣସି ଗମ୍ଭୀର ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇ ନଥିଲା।
ରେଳବାଇର ୨୪ ଘଣ୍ଟା ନଜର ରଖିବା ବ୍ୟବସ୍ଥା କୁଆଡ଼େ ଗଲା?
ଅଧିକାଂଶ ପ୍ରମୁଖ ରେଳ ଷ୍ଟେସନରେ ଗୁଇନ୍ଦା ସୂଚନା ସଂଗ୍ରହ କରିବା ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର RPF କର୍ମଚାରୀମାନେ ନିୟୋଜିତ ରହିଥାନ୍ତି,ତା’ସତ୍ୱେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ରେଳଷ୍ଟେଶନର ଅଧିକାରୀଙ୍କ ପାଖରେ ଭିଡ଼କୁ ନେଇ କେମିତି କୌଣସି ଆଗୁଆ ସୂଚନା ନଥିଲା ତାହା ବଡ଼ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଉଛି । କାରଣ ରେଳବାଇର ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀମାନେ ନିଜେ ଷ୍ଟେସନର ମନିଟରିଂ ସିଷ୍ଟମ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥାଆନ୍ତି ।
ରାଜଧାନୀରେ ଥିବାରୁ, ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ରେଳ ଷ୍ଟେସନ ଆହୁରି ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଏବଂ CCTV କ୍ୟାମେରା ମାଧ୍ୟମରେ ୨୪ ଘଣ୍ଟା ନଜର ରଖାଯାଏ। ଡିଆରଏମଙ୍କ ଭଳି ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀମାନେ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ବସି ଷ୍ଟେସନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ଲାଟଫର୍ମର ଲାଇଭ୍ ଅବସ୍ଥା ଦେଖୁଛନ୍ତି। ତଥାପି ଷ୍ଟେସନରେ ଏତେ ଭିଡ଼କୁ କେହି କେମିତି ଦେଖି ନଥିଲେ ?।
RPF କର୍ମଚାରୀମାନେ କେଉଁଠି ଥିଲେ?
ପ୍ରଶ୍ନ ଏହା ମଧ୍ୟ ଉଠୁଛି ଯେ ରେଳ ସମ୍ପତ୍ତି ଏବଂ ରେଳ ପରିସରରେ ଥିବା ଲୋକଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିୟୋଜିତ RPF ଏବଂ GRP କର୍ମଚାରୀମାନେ କେଉଁଠି ଥିଲେ? RPF ଆଇନ-1957 ଅଧୀନରେ ରେଳ ସୁରକ୍ଷା ବଳ (RPF) ଗଠନ କରାଯାଇଛି। ଯାତ୍ରୀ ଓ ଷ୍ଟେଶନର ସୁରକ୍ଷା ହେଉଛି ଆରପିଏଫର ପ୍ରାଥମିକ ଦାୟିତ୍ୱ ।
RPF ପ୍ରକୃତରେ ରେଳ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଅଧୀନରେ କାମ କରେ। ଏବେ, ଦେଶର ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ରେଳ ସୁରକ୍ଷା ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବାହିନୀ (RPSF) ମଧ୍ୟ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଛି। ରେଳବାଇ ପରିସରରେ ଚୋରି, ଆତ୍ମସାତ, ଅବୈଧ ଦଖଲ, ଟ୍ରେନର ଛାତ ଉପରେ ଯାତ୍ରା, ଟିକେଟ୍ କାରବାର, ମହିଳା କମ୍ପାର୍ଟମେଣ୍ଟରେ ଅନଧିକାର ପ୍ରବେଶ, ଅବୈଧ ବିକ୍ରେତା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ରୋକିବା ରେଳବାଇ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀର ଦାୟିତ୍ୱ। ଯଦି କେହି ଏପରି ଅପରାଧ କରନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ଧରି GRPକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯିବା ଉଚିତ, ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ଆଇନଗତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବ।
ତଦନ୍ତ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଜିଆରପି ଦାୟୀ
ସରକାରୀ ରେଳବାଇ ପୋଲିସ (GRP)ର ପ୍ରାଥମିକ କାମ ହେଉଛି ରେଳ ଷ୍ଟେସନ ମଧ୍ୟରେ ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ବଜାୟ ରଖିବା। ସୁରକ୍ଷା ଯୋଗାଇବା ବ୍ୟତୀତ, GRP ଟ୍ରେନ ଏବଂ ରେଳ ପରିସରରେ ଘଟୁଥିବା ଅପରାଧଗୁଡ଼ିକର ମଧ୍ୟ ତଦନ୍ତ କରେ। ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ରେଳ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ RPFକୁ ସହାୟତା କରିବା ପାଇଁ GRP ର ଦାୟିତ୍ୱ ମଧ୍ୟ ଅଛି। GRP ସମ୍ପୃକ୍ତ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଅଧୀନରେ ସାଧାରଣ ପୋଲିସ ପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ଏବଂ କେବଳ ରାଜ୍ୟ ପୋଲିସ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ GRPକୁ ଡେପୁଟେସନରେ ପଠାଯାଏ। ଦିଲ୍ଲୀ ପୋଲିସ ସିଧାସଳଖ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଅଧୀନରେ ଆସୁଥିବାରୁ, ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ସେଠାକାର GRPକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାର ଅଧିକାର ମଧ୍ୟ ଅଛି।
ରେଳବାଇ ପରିସର/ଷ୍ଟେସନରେ ଯାତ୍ରୀ ଏବଂ ଭିଡ଼କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା, ଷ୍ଟେସନ ପରିସରରେ ଯାନବାହାନ ଚଳାଚଳକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା, ଅପରାଧୀଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା, ଅସୁସ୍ଥ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ବାହାର କରିବା ଏବଂ ବେଆଇନ ହକର ଏବଂ ଭିକାରୀଙ୍କ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବା ପାଇଁ GRP ଦାୟୀ। ଟ୍ରେନ/ଷ୍ଟେସନରେ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଛାଡିଯାଇଥିବା ଲଗେଜ, ଟ୍ରେନରୁ ଚୋରି ହୋଇଥିବା ସମ୍ପତ୍ତି, ଟର୍ମିନାଲରେ ଟ୍ରେନରୁ ଓହ୍ଲାଇବା ପରେ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଯାଞ୍ଚ, ଟ୍ରେନ/ଷ୍ଟେସନ ପରିସରରେ ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ଡାକ୍ତରୀ ସହାୟତାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା କିମ୍ବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହେଲେ ମୃତଦେହ ପରିଚାଳନା କରିବା ସହିତ ଜଡିତ ସମସ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟା GRP କୁ କରିବାକୁ ପଡିଥାଏ।
ସମସ୍ତଙ୍କ ଦୋଷ
ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ, ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକରେ ପରିଚାଳନା ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସୁରକ୍ଷା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁକିଛିର ଦାୟିତ୍ୱ ମିଳିତ ଭାବରେ ରେଳ ଅଧିକାରୀ, RPF ଏବଂ GRP ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। ରେଳବାଇ ପ୍ରଥମେ ଟ୍ରେନ ଏବଂ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର କ୍ଷମତା ଅନୁସାରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ଉଚିତ ଥିଲା।ତେଣୁ ଷ୍ଟେଶନରେ ଦଳାଚକଟା ପାଇଁ ସମସ୍ତେ ସମାନ ଭାବେ ଦାୟୀ ।
